ਕੋਟਕਪੂਰਾ 19 ਮਾਰਚ 2022 ਦੀਪਕ ਗਰਗ – ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪਿੰਡ ਅਜਿਹੇ ਵੀ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੁੜੀਆਂ ਇੱਥੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਜੁਰਮਾਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕੋਈ ਰੀਤ ਜਾਂ ਪਰੰਪਰਾ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਪੰਚਾਂ ਦੇ ਤੁਗਲਕੀ ਫਰਮਾਨ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਪੰਚ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਜਿਸਮਫਰੌਸ਼ੀ ਦੇ ਧੰਦੇ ਵਿੱਚ ਧੱਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੰਦੇ। ਕੁੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਇਹ ਦਰਦਨਾਕ ਕਹਾਣੀਆਂ ਬੂੰਦੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਦਬਲਾਨਾ ਸ਼ੰਕਰਪੁਰਾ, ਰਾਮਨਗਰ ਅਤੇ ਇੰਦਰਗੜ੍ਹ ਮੋਹਨਪੁਰਾ ਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਦਲਦਲ ਵਿੱਚ ਫਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕੰਜਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਪੰਚ ਪਟੇਲ ਕੰਜਰ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਸਰੀਰਕ ਸਬੰਧ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਧੰਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਉਹ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੁਰਮਾਨੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਜ਼ਾ ਵੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਦੇਹ ਵਪਾਰ ਦੇ ਧੰਦੇ ਵਿੱਚ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੰਚਾਂ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਹੋ ਤਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਿਓ ਅਤੇ ਫਿਰ ਵਿਆਹ ਕਰਾਓ। ਨਾ ਤਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਕੋਲ ਇੰਨਾ ਪੈਸਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਪੰਚ ਪਟੇਲਾਂ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਹੈ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨਹੀਂ ਚੱਲਦਾ ਅਤੇ ਉਹ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਮੀਡਿਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਮੁਤਾਬਿਕ ਕਲੈਕਟਰ ਰੇਣੂ ਜੈਪਾਲ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਨਰਕ ਭਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢਣ ਲਈ ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਅਸਮਿਤਾ ਚਲਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਹਿਤ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਘਰ ਬਸਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵੱਲੋਂ ਸਮੂਹਿਕ ਵਿਆਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਵੀ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਤੱਕ ਚਾਰ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨਾਲ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਕਲੈਕਟਰ ਰੇਣੂ ਜੈਪਾਲ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਨਾਲ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਬੁਰਾਈਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਵੱਲ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਨਾ ਸਿਰਫ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਪੰਚਾਂ ਖਿਲਾਫ ਵੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਤਾਂ ਜੋ ਭਵਿੱਖ ‘ਚ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬੇਟੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਰਬਾਦ ਨਾ ਹੋ ਸਕੇ।
ਬੂੰਦੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵੱਲੋਂ ਵੇਸ਼ਵਾਗਮਨੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ, ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਚਪਨ, ਵਧੀਆ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਰਵਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ‘ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਸਮਿਤਾ’ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਇਸ ਨਵੀਨਤਾ ਰਾਹੀਂ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਕੈਲਾਸ਼ ਸਤਿਆਰਥੀ ਦੀ ਟੀਮ ਅਤੇ ਮਾਹਿਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਕਾਸਮੁਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਪੀੜਤ ਵਰਗ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕਰਨਗੀਆਂ।ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕੁਲੈਕਟਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਬੂੰਦੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਦਬਦਬੇ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ‘ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਸਮਿਤਾ’ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਰਾਮਨਗਰ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਿੰਡੋਲੀ ਦਾ ਸ਼ੰਕਰਪੁਰਾ ਅਤੇ ਇੰਦਰਗੜ੍ਹ ਦਾ ਮੋਹਨਪੁਰਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗਾ।’ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਅਸਮਿਤਾ’ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਪੜਾਅਵਾਰ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਤਹਿਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ।
ਚੁਣੇ ਗਏ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਨਾਖਤ ਕੀਤੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੇ ਟਾਰਗੇਟ ਗਰੁੱਪ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੱਧਰਾਂ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਕੁਨ ਕੈਲਾਸ਼ ਸਤਿਆਰਥੀ (ਬਚਾਓ ਬਚਾਓ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਮੋਢੀ) ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ।
ਸਿੱਖਿਆ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਜਾਂ ਸਕੂਲ ਛੱਡਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਦਿਅਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ। ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਕਾਊਂਸਲਿੰਗ, ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਦਿਮਾਗੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਜਾਗਰੂਕ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਸਬੰਧਤ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਹੁਨਰ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮੁਖੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।
ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਪਿੰਡਾਂ ਲਈ ਪਲੇਸਮੈਂਟ ਕੈਂਪ ਲਗਾਏ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ।ਖੇਡ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮੌਕੇ ਦੇਣ ਲਈ ਸਬੰਧਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਡ ਖੇਤਰ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਖੇਡਾਂ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਣਗੀਆਂ।ਇਸ ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਕੈਲਾਸ਼ ਸਤਿਆਰਥੀ ਦੀ ਟੀਮ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਚਾਈਲਡ ਵੈਲਫੇਅਰ ਕਮੇਟੀ, ਚਾਈਲਡਲਾਈਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਮਾਹਿਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲਈ ਜਾਵੇਗੀ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਭਾਗਾਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਵੀ ਸਹਿਯੋਗ ਹੋਵੇਗਾ।
