9 ਸਾਲ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਮਗਰੋਂ ਪਿਆਰ ‘ਚ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਧੋਖਾ, ਕਹਿੰਦੀ ਮੇਰੇ ਨਾਲ਼ ਰਹਿ ਕੇ, ਵਰਤ ਕੇ ਆਪ ਵਿਆਹ ਰਚਾਉਣ ਚੱਲਿਆ
ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਮਿਲਦੇ ਹੋ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਸਭ ਕੁਝ ਤੁਹਾਡੇ ਵਰਗਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇੰਝ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ। ਪਿਆਰ ਵਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਿਸ਼ਤਾ (Science Behind Love and Relationship) ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਹਰ ਪ੍ਰੇਮ ਕਹਾਣੀ ਦਾ ਅੰਤ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਧੋਖਾ ਅਤੇ ਦਿਲ ਟੁੱਟਣਾ ਰਾਹ ਵਿੱਚ ਆ ਹੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਸੋਚਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿਆਰ, ਸਮਝੌਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਧੋਖੇ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੈ? ਜੀ ਹਾਂ, ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਦਿਲ ਦੀ ਖੇਡ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵੀ ਖੇਡ ਹੈ।
ਸੋਚੋ, ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਜਾਦੂ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਅਕਤੀ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਪਰਦੇਸੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ, ਸਭ ਕੁਝ ਬੇਕਾਰ ਅਤੇ ਗਲਤ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਖੈਰ ਵਿਗਿਆਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜਾਦੂ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਇੱਕ ਰਸਾਇਣਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ (Chemical Reaction) ਹੈ, ਜੋ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਸੋਚਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਜਰਨਲ ਆਫ ਕੰਪੈਰੇਟਿਵ ਨਿਊਰੋਲੋਜੀ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ ਰਟਗਰਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਮਾਨਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਹੈਲਨ ਫਿਸ਼ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਸਾਲ 2017 ਵਿੱਚ ਆਰਕਾਈਵਜ਼ ਆਫ਼ ਸੈਕਸੁਅਲ ਬਿਹੇਵੀਅਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਡੋਪਾਮਾਈਨ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਰਸਾਇਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੀਕ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਇੱਕ ਹੀ ਵਿਅਕਤੀ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋ। ਯਾਨੀ ਇਸ ਰਸਾਇਣ ਕਾਰਨ ਤੁਹਾਡਾ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਬੇਕਾਰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਲੱਗਦੇ ਹੋ।
ਪਿਆਰ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ, ਤੁਹਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੈਂਟਰਲ ਨੋਰੇਪੀਨਫ੍ਰਿਲ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਰਸਾਇਣ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਪਰਸਨੈਲਿਟੀ ਐਂਡ ਸੋਸ਼ਲ ਸਾਈਕਾਲੋਜੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਤਦ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਦੇਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਤੁਸੀਂ ਸੁਪਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਆਚ ਗਏ ਹੋ।
ਤੁਸੀਂ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਨੀਂਦ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਭੁੱਖ ਵੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦਿਲ ਦੀ ਵਧਦੀ ਧੜਕਣ, ਤੇਜ਼ ਸਾਹ, ਬੇਚੈਨੀ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਸ਼ੇੜੀ ਵਾਂਗ ਦੁਨੀਆ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਫਿਲਾਸਫੀ, ਸਾਈਕਿਆਟਰੀ ਐਂਡ ਸਾਈਕੋਲੋਜੀ ਜਰਨਲ ਵਿਚ ਸਾਲ 2017 ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿਆਰ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਨਸ਼ੇ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਨਸ਼ਾ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਨੁੱਖ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮਾਨਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਹੈਲਨ ਫਿਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੇਂਦਰੀ ਡੋਪਾਮਾਈਨ ਹਾਰਮੋਨ ਹੈ ਜੋ ਤੀਬਰ ਖਿੱਚ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰੇਮੀ-ਪ੍ਰੇਮਿਕਾ ਕਿਸੇ ਗੱਲ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਾਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਕਰਸ਼ਣ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਪਸ ਵਿਚ ਲੜਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਹਾਰਮੋਨ ਦੇ ਨਿਊਰੋਨਸ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਅਗਲੇ ਕਦਮ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਬੁਆਏਫ੍ਰੈਂਡ ਜਾਂ ਗਰਲਫ੍ਰੈਂਡ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਜਨੂੰਨੀ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਲ 2012 ਵਿੱਚ ਜਰਨਲ ਆਫ ਸਾਈਕੋਫਿਜ਼ੀਓਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਅਨੁਸਾਰ 85 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸੋਚ ਇੱਕਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ ਹੈ, ਇਹ ਮਾਨਸਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਿਮਾਰ ਹੋਣ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਸੇਰੋਟੋਨਿਨ ਹਾਰਮੋਨ ਦੇ ਘੱਟ ਪੱਧਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਨਿਰਭਰਤਾ ਵੀ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ ਮਦਦ ਲੈਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿੰਗੁਲੇਟ ਗਾਇਰਿਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਡਰੱਗਿਸਟ ਜਾਂ ਨਸ਼ੇੜੀ ਵਰਗੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਪਿਆਰ ਵਧ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਨਸਾਨ ਅੱਗੇ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਬੁਣਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਸੇਰੋਟੋਨਿਨ ਹਾਰਮੋਨ ਦਾ ਪੱਧਰ ਘੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਕਸੀਟੋਸਿਨ ਹਾਰਮੋਨ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਿਊਰੋਟ੍ਰਾਂਸਮੀਟਰ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਡੂੰਘੇ ਸਬੰਧਾਂ ਵੱਲ ਧੱਕਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਪਿਆਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹਮਦਰਦੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਸਭ ਤੋਂ ਤੀਬਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਦੇ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਹੈਲਨ ਫਿਸ਼ਰ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੇ ਮਿਰਰ ਨਿਊਰੋਨਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੀ ਪਸੰਦ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਰਵਾਹ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਹ ਵੀ ਇੱਕ ਹਾਰਮੋਨ ਹੈ, ਜਨਾਬ। ਅਜਿਹਾ ਟੈਸਟੋਸਟੀਰੋਨ ਹਾਰਮੋਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜੁੜੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹੋ।
ਇੰਡੀਅਨ ਜਰਨਲ ਆਫ਼ ਐਂਡੋਕਰੀਨੋਲੋਜੀ ਐਂਡ ਮੈਟਾਬੋਲਿਜ਼ਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਾਰਮੋਨ ਆਕਸੀਟੌਸਿਨ ਪਿਆਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਥੀ ਦੇ ਨਾਲ ਤੀਬਰ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਲਗਾਵ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡੀ ਹੱਕਦਾਰੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਵਧਦੀ ਹੈ।
ਹੈਲਨ ਫਿਸ਼ਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੇ ਅਗਲੇ ਪੜਾਅ ‘ਤੇ ਰਿਸ਼ਤਾ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤੋਂ ਸਰੀਰਕ ਵੱਲ ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲ 2002 ‘ਚ ਹੋਏ ਅਧਿਐਨ ਮੁਤਾਬਕ 64 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪਿਆਰ ‘ਚ ਸਰੀਰਕ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਅਹਿਮੀਅਤ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਵਿਅਕਤੀ ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕਾਬੂ ਗੁਆ ਬੈਠਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਾਜ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਦੇਸ਼-ਕਾਨੂੰਨ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਵੀ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ।
ਹੁਣ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਆਉਂਦਾ ਹੈ – ਧੋਖਾਧੜੀ। ਪਿਆਰ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾ ਕਿਉਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਹੈਲਨ ਫਿਸ਼ਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਿਆਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨਾਲ ਬਹੁਤਾ ਚਿਰ ਪਿਆਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਇਹ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਜਾਂ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿਚ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਕੋਈ ਚੰਗਿਆੜੀ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ ਜਾਂਦੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅਜਿਹੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣ, ਤਾਂ ਉਹ 3 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੇ।
